نقش توسعه اقتصادی_ اجتماعی در شکل‌گیری الگوهای مهاجرتی جوانان

بگی, میلاد; اولاد قباد, مجید; میررضایی, محمد باقر

doi:10.22034/jbpd.2025.63341

نقش توسعه اقتصادی_ اجتماعی در شکل‌گیری الگوهای مهاجرتی جوانان

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

¹ استادیار جمعیت‌شناسی، گروه علوم اجتماعی، دانشکده علوم اقتصادی و اجتماعی، دانشگاه بوعلی سینا، همدان، ایران.

² دانشجوی کارشناسی ارشد جمعیت‌شناسی، گروه علوم اجتماعی، دانشگاه بوعلی سینا، همدان، ایران

³ دانشجوی کارشناسی ارشد جمعیت‌شناسی، گروه علوم اجتماعی، دانشگاه بوعلی سینا، همدان، ایران.

10.22034/jbpd.2025.63341

چکیده

هدف: مقاله حاضر به بررسی تأثیر توسعه اقتصادی_ اجتماعی استان‌ها بر الگوهای مهاجرت جوانان در ایران پرداخته است. موضوع مهاجرت جوانان و نیروهای متخصص محصول عوامل اقتصادی، فرهنگی، اجتماعی و سیاسی اجتماعی است که جوانان در آن‌جا زندگی می‌کنند و این امر بر فرآیندهای رشد و توسعه اقتصادی و اجتماعی مبدأ اثرات زیانباری خواهد داشت. در حالی‌که مطالعات صورت گرفته در زمینه مهاجرت به خصوص مهاجرت جوانان در ایران، بر مهاجرت خارجی تأکید داشته و اندک مطالعات انجام شده در حوزه مهاجرت داخلی نیز صرفاً بر مهاجرت از روستا به شهر تأکید داشته‌اند، مطالعه حاضر به بررسی و تحلیل الگوهای مهاجرت جوانان در سطح استانی و با تمرکز روی عوامل فردی و استانی با تأکید بر سطح توسعه اقتصادی و اجتماعی می‌پردازد. بر اساس نظریه‌های اقتصاد نئوکلاسیک، قانون جاذبه و دافعه راونشتاین و نظریه وابستگی، مهم‌ترین دلیل مهاجرت جوانان می‌تواند عوامل اقتصادی باشد. بیکاری و درآمد کم در مبدأ و وجود فرصت‌های شغلی و امکانات متنوع در مقصد از جمله این دلایل هستند. بنابراین اختلاف توسعه بین مناطق و وابستگی مناطق توسعه‌نیافته به‌ویژه مناطق روستایی به مناطق صنعتی و شهری باعث شدت گرفتن مهاجرت جوانان می‌شود. براساس نظریه محرومیت نسبی، صرفاً درآمد پایین باعث مهاجرت افراد نمی‌شود بلکه توانایی‌های فردی و همچنین عوامل اجتماعی از جمله سطح تحصیلات و این احساس که فرد نسبت به سایرین درآمد کمتری دارد نیز موجب نارضایتی فرد و اقدام به مهاجرت می‌شود.
روش: این پژوهش بر روش تحقیق کمّی با تکنیک تحلیل ثانویه استوار است. بر این اساس، داده‌های سرشماری سال 1395 که توسط مرکز آمار ایران ارائه گردیده است، تجزیه و تحلیل شد. جامعه آماری شامل تمامی افراد 18 تا 34 ساله کشور در سرشماری سال 1395 است که اطلاعات 492853 نفر از آن‌ها از داده‌های خام (دو درصد) سرشماری 1395 استخراج شده است. در سطح فردی متغیر وابسته یعنی مهاجرت به صورت یک متغیر اسمی دو طبقه (مهاجر – غیرمهاجر) لحاظ و سنجیده شده است. متغیرهای مستقل نیز شامل عوامل ساختاری یا درجه توسعه‌یافتگی استان‌ها با 13 شاخص در بخش‌های مختلف اقتصادی، اجتماعی، بهداشتی و فرهنگی، و ویژگی‌های جمعیتی است.
یافته‌ها: نتایج نشان داده است که جوانان شهری، افراد دارای تحصیلات دانشگاهی، زنان جوان و جوانان 29- 15 ساله به‌طور معنی‌داری بیش از جوانان روستایی، دارندگان دیگر مدارج تحصیلی، مردان و سایر گروه‌های سنی مهاجرت کرده‌اند. از لحاظ استانی، استان‌های البرز، یزد و قم دارای بالاترین میزان خالص مهاجرت مثبت بوده‌اند. این استان‌ها، در سطوح بالای توسعه اقتصادی اجتماعی قرار دارند. در حالی که استان‌های لرستان، خراسان جنوبی و کرمانشاه_ که بر حسب سطح توسعه_ در رتبه‌های پایانی قرار دارند، در رده استان‌های با بالاترین میزان خالص مهاجرت منفی قرار داشته‌اند. همچنین، تحلیل نتایج بر اساس گروه‌بندی سطح توسعه استان‌ها حاکی از آن است که منطقه خیلی برخوردار دارای بیشترین میزان درون‌کوچی (موازنه مثبت مهاجرتی) است، در حالی که منطقه خیلی محروم با بالاترین میزان منفی خالص مهاجرت، بیشترین کاهش جمعیت جوان را به علت مهاجرت تجربه کرده است. با ملاحظه مجموع مهاجرت یا حجم مهاجرتی که مرکب از درون کوچی و برون کوچی است، منطقه خیلی برخوردار و پس از آن منطقه خیلی محروم بیشترین جریان‌های مهاجرتی را داشته‌اند. نکته مهم در این خصوص آن است که تنها منطقه خیلی برخوردار از موازنه مثبت مهاجرتی برخوردار بوده و جمعیت آن از طریق مهاجرت افزایش یافته است. سایر مناطق موازنه منفی داشته و بخشی از جمعیت خود را به علت مهاجرت از دست داده‌اند. الگوهای مهاجرتی مشاهده شده در این مطالعه را می‌توان با نظریه‌های جاذبه و دافعه، نظریه اقتصاد نئوکلاسیک و نظریه روانشتاین تبیین کرد. راونشتاین بیان می‌کند که اختلاف سطح توسعه بین مناطق سبب مهاجرت افراد خواهد شد. اختلافات در سطوح توسعه میان استان‌ها باعث می‌شود که جوانان از استان‌های با سطوح پایین‌تر توسعه، در جستجوی فرصت‌های بهتر و زندگی بهتر به مناطق با سطوح بالاتر توسعه مهاجرت کنند. نظریه جاذبه و دافعه بیان می‌کند که عواملی مانند فرصت‌های شغلی، سطح زندگی، خدمات اجتماعی، و شرایط زندگی در مناطق مختلف جوانان را به سوی خود جذب یا از آن‌ها دفع می‌کنند. استان‌های با سطوح بالای توسعه اقتصادی اجتماعی، مانند البرز، یزد و قم، معمولاً فرصت‌های شغلی و زندگی بهتری ارائه می‌دهند که جوانان را جذب می‌کنند. در مقابل، استان‌هایی مانند لرستان، خراسان جنوبی و کرمانشاه که با مشکلات اقتصادی و اجتماعی روبه‌رو هستند، ممکن است مهاجرت جوانان را تشدید کنند. نظریه اقتصاد نئوکلاسیک نیز مهاجرت جوانان را بر اساس تصمیم‌گیری راسخ‌تر افراد برای بهره‌برداری از فرصت‌های بهتر اقتصادی و تعامل با بازار کار تبیین می‌کند. استان‌های با سطوح بالای توسعه اقتصادی اجتماعی می‌توانند بهترین فرصت‌ها را برای جوانان فراهم کنند و از این‌رو، مهاجرت جوانان به این مناطق را تشویق می‌کنند. بنابراین، توسعه اجتماعی-اقتصادی نقش مهمی در شکل‌دهی الگوهای مهاجرت جوانان ایفا می‌کند و هم بر تصمیم مهاجرت و هم بر مقاصد انتخاب شده توسط مهاجران جوان تأثیر می‌گذارد.
نتیجه: مهاجرت جوانان در ایران به‌شدت تحت تأثیر توسعه اقتصادی-اجتماعی قرار دارد. برای کاهش مهاجرت جوانان و مدیریت بهتر ساختار جمعیتی، لازم است اقدامات سیاستی جدی از جمله تقویت اقتصاد و ایجاد اشتغال پایدار در مناطق کمتر توسعه‌یافته، ارتقای شاخص‌های توسعه انسانی و ارزیابی دقیق و مؤثر نیازها و مشکلات محلی اتخاذ شود.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

سیاست های جمعیتی

عنوان مقاله [English]

Role of Socio-Economic Development in the Formation of Youth Migration Patterns

نویسندگان [English]

Milad Bagi ¹
Majid Olad Ghobad ²
Mohammad Bagher Mirrezaei ³

¹ Assistant Professor of Demography, Department of Social Sciences, Faculty of Economic and Social Sciences,, Bu-Ali Sina University, Hamedan, Iran

² Master's student in Demography, Department of Social Sciences, Bu-Ali Sina University, Hamedan, Iran.

³ Master's student in Demography, Department of Social Sciences, Bu-Ali Sina University, Hamedan, Iran

چکیده [English]

Objective: This study examines the impact of the socio-economic development of the provinces on the patterns of youth migration in Iran. The issue of youth and specialized forces migration is a result of economic, cultural, social and political social factors where young people live and it will have harmful effects on the processes of economic and social development. While the studies conducted on migration, especially the youth migration in Iran, have emphasized on international migration and the few studies conducted on internal migration have only emphasized on rural-urban migration, this study examines and analyzes youth migration patterns at the provincial level, focusing on individual and provincial factors, emphasizing the level of economic and social development. According to neoclassical economic theories, Raven stein’s pull and push law and dependency theory, the most important reason for youth migration can be economic factors. Unemployment and low income at the origin and the existence of job opportunities and various facilities at the destination are among these reasons. Therefore, the gap in development between regions and the dependence of underdeveloped regions, especially rural regions, on industrial and urban regions causes the youth migration to intensify. According to the theory of relative deprivation, only low income does not cause people to migrate, but individual abilities as well as social factors, including the level of education and the feeling that a person has less income than others, also causes a person's dissatisfaction and attempts to migrate.
Method: This study is based on quantitative research method with secondary analysis technique. According this, the 2015 census data provided by Iran Statistics Center was analyzed. The statistical population includes all people aged 18 to 34 in the country in the 2015 census, of which the information of 492,853 people was extracted from the raw data (two percent) of the 2015 census. At the individual level, the dependent variable, i.e., migration, has been considered and measured as a two-class nominal variable (migrant and non-migrant). Independent variables also include structural factors or the degree of development of provinces with 13 indicators in different economic, social, health and cultural components, and demographic characteristics.
Results: The results have shown that urban youth, young people with university education, young women and young people aged 15-29 have migrated significantly more than rural youth, other educational degrees, men and other age groups. According to the province, Alborz, Yazd and Qom provinces had the highest net positive migration rate. These provinces are at high levels of economic and social development. While the provinces of Lorestan, South Khorasan and Kermanshah - which are in the last ranks in terms of development level - have had the highest rate of net negative migration. Also, the analysis of the results based on the grouping of the development level of the provinces indicates that the most prosperous region has the highest amount of in-migration (positive migration balance), while the most deprived region with the highest negative net migration rate has experienced the largest decrease in the young population due to migration. Considering the volume of migration, which is composed of in-migration and out-migration, the most prosperous region and then the most deprived region have the highest migration flows. The important point in this regard is that only the most prosperous region has a positive migration balance and its population has increased through migration. Other regions have a negative balance and have lost part of their population due to out-migration. The migration patterns observed in this study can be explained by the theories of pull and push, neoclassical economic theory, and Ravenstein's theory. Ravenstein states that the difference in the level of development between regions will cause people to migrate. Differences in development levels between provinces make young people migrate from provinces with lower levels of development to areas with higher levels of development in search of better opportunities and better life. The theory of pull and push states that factors such as job opportunities, standard of living, social services, and living conditions in different regions attract or repel young people. Provinces with high levels of socioeconomic development, such as Alborz, Yazd, and Qom, usually offer better job and life opportunities that attract young people. On the other hand, provinces such as Lorestan, South Khorasan and Kermanshah, which are facing economic and social problems, may intensify the migration of young people. The neoclassical economic theory also explains youth migration based on people's more determined decisions to take advantage of better economic opportunities and interact with the labor market. Provinces with high levels of socio-economic development can provide the best opportunities for young people and thus encourage youth migration to these areas. Therefore, socio-economic development plays an important role in shaping youth migration patterns and affects both the decision to migrate and the destinations chosen by young migrants.
Conclusion: The results underscore the profound influence of socio-economic development on youth migration in Iran. To mitigate youth migration and effectively manage population dynamics, substantial policy interventions are imperative. These measures should encompass bolstering the economy and fostering stable employment opportunities in less developed regions, enhancing human development indicators, and conducting precise and efficacious assessments of local needs and challenges.

کلیدواژه‌ها [English]

Migration
Youth migration
Migration patterns
Development
Youth

مراجع

References

Afshari, A., Moeini, S. R., & Ansari, H. (2019). A Study on Relationship between Juveniles’ Developmental Utopianism and Their Tendency to Migration. Strategic Studies on Youth and Sports, 18(43), 27-52. (In persian).

Azani, M., & BOSTANI, S. (2013). Analysis of factors affecting rural-urban migration case (city of mamasani). http://geographical-space.iau-ahar.ac.ir/article-1-180-fa.html. (In persian).

Bastianon, C. D. (2019). Youth migration aspirations in Georgia and Moldova. Migration Letters, 16(1), 105-122.

Bhandari, P. (2004). Relative deprivation and migration in an agricultural setting of Nepal. Population and Environment, 25(5) :475-499.

Brandt, J., & Hagge, K. S. (2020). Education and social support: do migrants benefit as much as natives? Comparative Migration Studies, 8(1), 41.

Brockerhoff, M; Eu, H., (1993), Demographic and Socioeconomic Determinants of Female rural to urban migration in Sub-Saharan Africa, International Migration Review, 27 (3): 557-577.

Davanzo, J. (1981). Microeconomic approaches to studying migration decisions. Migration decision making, multidisciplinary approaches to microlevel studies in developed and developing countries, 90-129.

Deotti, L., & Estruch, E. (2016). Addressing rural youth migration at its root causes: A conceptual framework.

Dustmann, C., & Okatenko, A. (2014). Out-migration, wealth constraints, and the quality of local amenities. Journal of Development Economics, 110, 52-63.

Ebrahimi, M. S., & Asadi KHob, H. (2018). The role and importance of agriculture to prevent of migration- Case study Bahmai County. Rural Development Strategies, 5(1), 87-104. doi: 10.22048/rdsj.2018.29123.1374. (In persian).

Flatau, P., Galea, J., Petridis, R., & Hulse, K. (2015). Homelessness and housing insecurity among university students in Australia: Findings from a national survey. Journal of College Student Development, 56(8), 860-865.

Ghaffari, R., & Turki Hurchagani, M. (2010). Analyzing the Effective factors in Emigration of Rural youth to urban areas” (Case Study: Sadegh Abad village in Chaharmahal and Bakhtiari province). JHRE. 29(132), 91-102. URL: http://jhre.ir/article-1-28-fa.html. (In persian).

Ghasemi Ardahai, A. (2006). Investigating the causes of migration of villagers to cities in Iran by meta-analysis of academic theses (time period 1383-1359). Village and Development, 9(1), 51-80. (In persian).

Ghasemi Ardahai, A., Rostami, N., & Shiri, M. (2016). Factors affecting the tendency to migrate to the rural youth city of Ahar city. Geographical Space, 16(53), 173–192. http://geographical-space.iau-ahar.ac.ir/article-1-2354-fa.html. (In persian).

Goldsmith, P., Gunjab, K; Ndarshikanye, B., (2004), Rural urban migration and agricultural productivity: the case of Senegal, Agricultural Economics, 31: 33-45.

Haji Hosseini, H (2006). Satiety in migration theories. Strategic Scientific Quarterly, (41), 35-46. (In persian).

Hall, S. (2022). Youth, migration and development: a new lens for critical times. KNOMAD Paper, (41), 2022-04.

Heckert, J. (2015). New perspective on youth migration: Motives and family investment patterns. Demographic Research, 33, 765-800.

hosseini, G., & Khani, S. (2019). Trend Changes and Migration Patterns in the Border Provinces of Iran. National Studies Journal, 20(80), 93-114. (In persian).

Hunter, L., White, M., Little, J., (2003), Environmental hazards, migration, and race, Population and Environment, 25 (1): 23-39.

Iran Statistics Center website (2011). 2011 population and housing census. (In persian).

Juárez, F., LeGrand, T., Lloyd, C. B., Singh, S., & Hertrich, V. (2013). Youth migration and transitions to adulthood in developing countries. The Annals of the American academy of political and social science, 648(1), 6-15.

Kazemipour, Sh. (2004). Effects and socio-economic and cultural consequences of youth migration, the second conference of Iranian Demographic Association, Shiraz. (In persian).

Lewis, A., (1954). Economic development with unlimited supplies of labor, Manchester School of Econ- Social Studies, 22: 139-192.

Long, J., Faught, S., & Johnson, C. (2020). Roles of community satisfaction and community attachment in the out-migration of rural residents. Journal of Management and Marketing Research, 11, 1.

Lulle, A., Janta, H., & Emilsson, H. (2021). Introduction to the Special Issue: European youth migration: human capital outcomes, skills and competences. Journal of Ethnic and Migration Studies, 47(8), 1725-1739.

Massey, D. S., Arango, J., Hugo, G., Kouaouci, A., Pellegrino, A., & Taylor, J. E. (1993). Theories of international migration: A review and appraisal. Population and development review, 431-466.

Mirtrabi,. S, & Khavarinejad, S. (2014). The causes of elite migration from Iran from the perspective of international political economy (with emphasis on the 1380s). Political and International Studies, 6(19), 199-233. SID. https://sid.ir/paper/172800/fa. (In persian).

Mirzaei, M., & Kolahi, M. (2020). Sustainable Rurality in Torbat Heydariyeh County of Iran. Village and Development, 23(3), 79-96. doi: 10.30490/rvt.2020.305111.1107. (In persian).

Mojtabaei, K., Navabakhsh, M., & Kaldi, A. (2020). Investigating the change of social cohesion caused by immigration in Qom city. Quarterly of Order & Security Guards, 13(2), 51-70. (In persian).

Mora, J. G., & Davila, A. (2018). Regional economic development and the attractiveness of youth migration: Evidence from the U.S. South. Regional Science and Urban Economics, 71, 43-56.

mosavi, seyedhamed, and hosein ghodsian. (2015). 'Analyzing the Elites Emigration and the Impacts of Preventive Policies by Using System Dynamics', Strategic Management Researches, 59: 37-62.

Mousavi, M. (2004). Investigating the influencing factors on the willingness (tendency) of villagers to migrate to cities, a research project of the Ministry of Agricultural Jihad. Tehran, Rural Issues Research Center. (In persian).

movahedi, B., Musai, M., Sajjadpour, S. M. K., Mottaqi, I., & baghaeisarabi, A. (2021). An Analysis of the Institutional Environment of Migration Management with an Emphasis on the Relevant Higher-Order Documents. Socio-Cultural Strategy, 10(1), 5-38. (In persian).

Panahi, L, & Phoror, H. (2011). Investigating factors affecting the migration of rural youth to the city, a case study: villages in the central part of Maroodasht city. Regional Planning, 1(2), 41-50. (In persian).

Rahshakhor, M,. Rafiyan, M,. & Amini, E. (2011). Examining the role of social and cultural factors on the migration of Iranian students abroad (Case example: Petah University of Medical Sciences, Pecs, Hungary). Social Research, 5(16), 73-92. (In persian).

Ranis, G., & Fei, J. C. (1961). A theory of economic development. The American economic review, 533-565.

Rastegaripour, F., & Mahmoudi, F. (2020). Study of Effective Factors on desire of the villagers to different types of internal migration in Torbat Heydarieh. Iranian Population Studies, 6(2), 183-209. doi: 10.22034/jips.2021.227648.1038. (In persian).

Rostamalizadeh, V. (2017). Pull and Push Factors of Rurality and its Impact on the Tendency of Rural Youth to Stay or Migrate. Community Development (Rural and Urban), 9(1), 145-170. doi: 10.22059/jrd.2018.65564. (In persian).

Rostamalizadeh, V., Ghasemi Ardahaee, A., & Rostami, N. (2013). Factors Affecting Staying of Rural Youth in Rural Areas Case Study: Ahar County. Journal of Rural Research, 4(3), 505-534. doi: 10.22059/jrur.2013.36492. (In persian).

Rye, J. F. (2011). Youth migration, rurality and class: a Bourdieusian approach. European Urban and Regional Studies, 18(2), 170-183.

Sabohi Leki, B. (2015). Management of international migration and examination of the opportunities and threats of the phenomenon of migration. International research conference in science and technology. (In persian).

Seabrook, J. (2007). cities Small_Guides_to_ Big_ Issues, Pluto Press.

Semela, T., & Cochrane, L. (2019). Education—migration nexus: Understanding youth migration in southern Ethiopia. Education Sciences, 9(2), 77.

Shahbazin, S. (2021). Investigating the contribution of immigration in changing the population growth rate of the country's provinces during the period of 1385-95, Jamiat Journal, 28(115), 167-133. (In persian).

shahpari, D., & hazbavi, A. (2019). Study of Immigration Impacts on Population Growth in Khuzestan Province during (1996-2011). Quarterly Journal of Social Development (Previously Human Development), 13(3), 145-162. doi: 10.22055/qjsd.2018.14565. (In persian).

shayan, H., & kohnepushi, S. H. (2013). Analysis of the causes of rural-urban migration (Case study: Khav and Myrabad District, Marivan County). Journal of Research and Rural Planning, 2(1), 115-141. doi: 10.22067/jrrp.v2i3.18132. (In persian).

Skeldon, R. (1996). Migration from China. Journal of International Affairs, 434-455.

Stark, O., & Bloom, D. E. (1985). The new economics of labor migration. The American Economic review, 75(2), 173-178.

Taheri Demneh, M., & Kazemi, M. (2018). The Desire to Migrate Among Young Iranians; A Qualitative Study on Future Images. Interdisciplinary Studies in the Humanities, 10(4), 53-78. doi: 10.22035/isih.2018.292. (In persian).

Taherkhani, M. (2001). An analysis of effective factors in rural/urban migrations. Geographical Research, 16(3), 67-93. (In persian).

Todaro, M. (1987). Economic Development in the Third World, (Volume 1), translated by Gholam Ali Farjadi, Tehran: Reflection: Higher Research Institute for Planning and Development. (In persian).

Zanjani, H. (2001). Migration. Tehran: Samit Publications. (In persian).