نویسندگان
1
دانش آموخته دکتری جمعیت شناسی، دانشکده علوم اجتماعی، دانشگاه یزد، یزد، ایران. محققق پساد دکتری دانشگاه تهران.
2
دانش آموخته دکتری جمعیت شناسی، دانشکده علوم اجتماعی، دانشگاه یزد، یزد، ایران.
3
استاد، گروه جمعیت شناسی و مردمشناسی، دانشکده علوم اجتماعی، دانشگاه یزد، یزد، ایران.
10.22034/jbpd.2025.63867
چکیده
هدف: امروزه تغییرات جمعیتی به یکی از موضوعات مهم اجتماعی، اقتصادی، و سیاسی تبدیل شده است. در استان کردستان نیز، تحولاتی در حجم، نرخ رشد جمعیت، باروری و ساختار سنی و جنسی جمعیت مشاهده می‌شود. بررسی دقیق این تحولات و پیش‌بینی روندهای آینده، برای برنامه‌ریزی و سیاست‌گذاری مناسب در استان ضروری است تا بتوان از فرصت‌های پاداش جمعیتی به خوبی بهره برد و از اثرات منفی جلوگیری کرد. بررسی و تحلیل مشخصههای جمعیتی استان کردستان و روند تحولات آن در سالهای اخیر و برآورد آن در آینده برای برنامهریزان استان ضروری است. بنابراین در این تحقیق به دنبال پاسخ به این سؤالات هستیم. تحولات و تغییرات استان کردستان در طول زمان چگونه بوده است؟ تعیینکنندهای اصلی تغییرات جمعیت کدامند؟ نقش باروری، مرگ ومیر و مهاجرت در این تغییرات استان کردستان چیست؟ دورنمای حجم و ساختار سنی جمعیت استان کردستان چگونه خواهد بود؟ باتوجه به وضعیت جاری جمعیت و چشمانداز آیندهی آن سیاست جمعیتی مناسب برای استان کردستان کدام است؟
روش: تحقیق حاضر به لحاظ داده مورد استفاده یک تحلیل ثانویه است. منبع اصلی داده‌ها برگفته از نتایج سرشماری عمومی نفوس و مسکن و همچنین نتایج ثبت سالانه وقایع حیاتی در سازمان ثبت احوال است. در این تحقیق در کنار استفاده ثانویه از اطلاعات با استفاده از فنون جمعیت‌شناختی به آینده نگری در حوزه تغییرات جمعیتی پرداخته شده و با استفاده از شاخص‌های جمعیتشناحتی روند تحولات جمعیت و ابعاد آن تحلیل و تفسیر شده است. داده‌های مورد استفاده شامل داده‌های جمعیت، مهاجرت، مرگ‌ومیر، باروری، می‌باشند. داده‌های جمعیت به تفکیک سن و جنس برگرفته از نتایج سرشماری‌های عمومی نفوس و مسکن استان کردستان و شهرستان‌های استان در مقاطع زمانی 1335، 1345، 1355، 1365، 1375، 1385، 1390 و 1395 است. داده‌های مهاجرت نیز از نتایج سرشماری‌های مذکور و اعمال روش‌های غیرمستقیم بدست می‌آید. داده‌های مرگ‌ومیر و باروری برگرفته از سازمان ثبت احوال استان، و نتایج بدست آمده از پیمایش‌‌های صورت گرفته در این حوزه‌ها هستند. برای بررسی مشخصههای مرتبط با ساخت و پویایی جمعیت، از سنجه‌ها و شاخص‌های مختلف جمعیتی استفاده شده و به‌منظور پیش‌بینی جمعیت با روش ترکیبی از مدل DemProj نرم‌افزار Spectrum استفاده می‌شود.
یافته ها: از روش براس برای برآورد مرگ و میر بر اساس احتمال بقای فرزندان استفاده شده است. این روش بر داده‌های سرشماری ۱۳۸۵، ۱۳۹۰ و ۱۳۹۵ اعمال شد و امید زندگی محاسبه شد. همچنین پیش‌بینی امید زندگی با استفاده از معادله لجستیک صورت گرفت. نتایج نشان می‌دهد که امید زندگی در بدو تولد در استان از ۷۰.۱ سال در سال ۱۳۸۵ به ۷۵.۴ سال در سال ۱۴۲۰ افزایش می‌یابد.نرخ باروری استان کردستان از سال ۱۳۹۵ تا ۱۴۲۰ به تدریج افزایش یافته و در سال ۱۴۲۰ به ۲.۳۱ می‌رسد. استان دارای نرخ مهاجرت منفی است .طبق سناریوی منتخب (افزایش باروری و مهاجرت ثابت)، جمعیت استان در پایان دوره به حدود ۱.۹۱۵ میلیون نفر خواهد رسید. در دیگر سناریوها نیز با ترکیب‌های متفاوت باروری و مهاجرت، افزایش جمعیت تا سال ۱۴۲۰ پیش‌بینی می‌شود که بسته به شرایط باروری و مهاجرت، بین حدود ۱.۸۴ تا ۱.۹۲ میلیون نفر متغیر است.
نتیجه: تغییرات اخیر در ساختار سنی جمعیت، با افزایش جمعیت سالمند و کاهش افراد در سن کار، چالش‌هایی را برای اقتصاد و سیستم‌های بهداشتی به همراه داشته است. پژوهش در استان کردستان نشان می‌دهد که اگر روندهای فعلی ادامه یابد، این استان با مشکلاتی نظیر سالمندی جمعیت و کمبود نیروی کار مواجه خواهد شد. با توجه به پنجره جمعیتی کشور، لازم است سیاست‌هایی در راستای جذب و حفظ نیروی کار و استفاده از ظرفیت‌های اقتصادی دوران پنجره جمعیتی تدوین شود؛ در غیر این صورت، فرصت‌های بالقوه از دست خواهد رفت و به بار اقتصادی تبدیل می‌شود.
کلیدواژه‌ها
موضوعات
عنوان مقاله [English]
Demographic Changes in Kurdistan Province from 1951 to 2041 and Their Policy Implications and Development
نویسندگان [English]
-
Leila Zandy Navgran
1
-
Farideh Shams Ghahfarokhi
2
-
Abbas Askari-Nodoushan
3
1
PhD in Demography, Faculty of Social Sciences, Yazd University, Yazd, Iran, Postdoctoral researcher at the University of Tehran.
2
PhD in Demography, Faculty of Social Sciences, Yazd University, Yazd, Iran,
3
Professor, Department of Demography and Anthropology, Faculty of Social Sciences, Yazd University, Yazd, Iran.
چکیده [English]
Objective: Demographic shifts have become a central focus in social, economic, and political contexts worldwide. In Kurdistan Province, notable changes in population size, growth rate, fertility rate, and age and sex composition are evident. Careful analysis and forecasting of these trends are essential for effective planning and policymaking, enabling us to maximize demographic dividends and mitigate adverse impacts. This study addresses the following questions: How have population trends evolved in Kurdistan Province? What are the primary drivers of demographic change? What roles do fertility, mortality, and migration play in shaping these trends? What is the projected outlook for population size and age structure in the province? Based on the current population dynamics and future projections, what policies would be most suitable for Kurdistan Province?.
Methodology: This study uses secondary data analysis, relying on data from general population and housing censuses and annual vital statistics from the Civil Registration Organization. By applying demographic methods, future population trends are projected, and the factors underlying these changes are analyzed. Population data (by age and sex), along with migration, mortality, and fertility information from censuses conducted between 1956 and 2016, are utilized. Migration data are derived from census results and indirect methods, while mortality and fertility statistics come from the Provincial Civil Registration Organization and related surveys. Various demographic indicators and indices are employed to examine population structure and dynamics. Population forecasts are generated using the DemProj model within the Spectrum software.
Findings: Mortality rates were estimated using the Brass method, based on child survival probabilities, and life expectancy was calculated for 2006, 2011, and 2016, with future projections using a logistic equation. Life expectancy at birth in the province is expected to increase from 70.1 years in 2006 to 75.4 years by 2041. Fertility rates show a gradual upward trend from 1395 to 1420, reaching 2.31 by 2041. The province is experiencing out-migration. Under the chosen scenario of higher fertility rates and stable migration, the population is projected to stabilize at approximately 1.915 million. In alternative scenarios, population growth is anticipated to reach between 1.84 and 1.92 million by 1420, depending on varying fertility and migration conditions.
Conclusion: Recent shifts in age structure, characterized by an increasing elderly population and declining working-age demographic, present economic and healthcare challenges. If current trends persist, Kurdistan Province may face issues such as population aging and labor shortages. Given the current demographic window of opportunity, policies should focus on attracting and retaining the workforce and leveraging economic potential during this period. Without timely interventions, these opportunities may be lost, becoming economic burdens.
کلیدواژه‌ها [English]
-
population changes
-
total fertility rate
-
demographic dividend
-
migration
-
Kurdistan Province
)